Güley KEDİ VE KÖPEKLERDE NÖBET
Nöbet: Merkezi sinir sistemindeki nöron popülasyonunun anormal aktivitesine bağlı olarak şekillenen nörolojik durum değişiklikleridir. Bu durum değişiklikleri sinir sistemi ile ilgisi olmayan nedenlerden dolayı da oluşabilir.
Nöbetlerin oluşumuna katılan bazı faktörler:
- GABA(Gama Amino Bütirik Asit) düzeyinin azalması
- Glutamat seviyesinin artması
- İyon kanalı dengesizlikleri
- Beyinin Glia hücrelerindeki bozukluklardır.
Bunların yanında hastanın uyku durumundaki değişim ve bozukluklar, heyecanlanma ve stres durumları, şiddetli gürültüler de nöbeti tetikler.
Nöbetler klinik olarak 4 aşamadan oluşur.
- Prodrom fazı: Nöbet başlamadan önceki faz olup hastada sinirlilik, ürkeklik, endişe ve gizlenme gibi davranış değişikliklerinin görüldüğü fazdır. Genellikle hasta sahibinin gözünden kaçar ve nöbetin habercisidir.
- Aura fazı: Nöbetin başlangıç fazıdır. Salya akışı, yalanma, havlama, kendi etrafında dönme gibi semptomlarla kendini gösterir.
- İtus: Aktif nöbet fazıdır. Birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir ve bu fazın atlatılması önemlidir. Hastada istemsiz motor hareketleri, kas tonusunda değişimler ve çevreye karşı anormal duyarlılık vardır.
- Postiktal faz: İktal fazdan hemen sonra görülür. Oryantasyon bozukluğu, depresyon, aşırı susama, dışkı ve idrar kaçırma ve geçici körlük görülebilir.
Nöbetlerin sınıflandırılması: Nöbetleri tip ve etiyolojisine göre iki grupta sınıflandırabiliriz.
1)Nöbetlerin Tipine Göre Sınıflandırılması:
A- Fokal Nöbetler: Anormal elektriksel aktivitenin beynin bir yarımküresinde lokalize olmasıdır. Elektriksel aktivite nöronlarla beynin tamamına yayılamaz. Basit ve kompleks olarak kendi arasında ikiye ayrılır. Basit fokal nöbetler de bilinç açıktır fakat kompleks nöbetlerde bilinç kapalıdır.
Elektroensefalografide(EEG) patolojik beyin dalgaları bir bölgeyle sınırlıdır
Fokal Nöbetler de görülen semptomlar ise:
- Yüz seğirmesi, kas titremeleri, ritmik göz kırpma
- Pupillar dilatasyon, salya artışı ve kusma
- Korku, huzursuzluk, sinirlilik hali ve sahibine fazla yakınlık göstermesidir.
B- Generalize Nöbetler:Her iki beyin yarımküresini de içine alan anormal elektriksel aktivite vardır. Anormal beyin dalgaları bütün beyin dalgalarına yayılmıştır. Bilinç kaybıyla beraber seyreder. Hipersalivasyon ,dışkı ve idrar kaçırma yaygındır. Fokal olarak başlayan nöbetler generalize nöbetlere dönüşebilir. Generalize nöbetler: Tonik, Klonik, Atonik ,Miyoklonik ve Tonik-Klonik şeklinde görülebilir. Tonik tarzda görülen nöbetlerde hasta rijit(sert,katı) durumdadır ve vücudunu uzatmıştır, bir tarafına doğru yere düşebilir. Klonik tarzda ise ekstemitelerde, çenede ve boyunda güçlü kasılmalar vardır. Atonik ve miyokloniğe cok sık rastlanmaz.
2)Nöbetlerin Etiyolojisine Göre Sınıflandırılması;
A- Reaktif Nöbetler: Beyinde herhangi bir anormallik yoktur. Beslenme, Toksikasyonlar ve metabolik bozukluklarda ortaya çıkar. Bu bozukluklar giderildiğinde nöbet de ortadan kalkar.
Metabolik olarak;
- Karaciğer hastalıklarında
- Böbrek hastalıklarında
- Hipoglisemi
- Hipoksi
- Polisitemi durumlarında görülebilir.
Beslenmeye bağlı olarak; Tiamin yetersizliğinde
Toksikasyonlarda;
- İnsektisit
- Zehirli Bitkiler
- Tetanoz
- Sitriknin
- Deterjanlar
- Kedilerde yüksek doz Metranidazol
- Kurşun ve Ağır metaller…
B-Semptomatik Nöbetler: Beyindeki yapısal hasar sonucu oluşan nöbetlerdir. Bu yapısal bozukluklar genellikle MR, Tomaografi ile saptanabilir.
Yangısal olarak; Viral(Feline İnfeksiyöz Peritonitis,Kuduz,Distemper)- Bakteriyel-Riketsiyal(Erlichiosis)- Parazitik(Pire,Kancalı Kurt)- Mikotik olabilir.
Gelişme Anomalisi olarak; Hidrosefalus-prozensefali-Korpus kollozum agenezisi.
*Neoplastik olabilir.
C-Kriptojenik Nöbetler: Bu tür nöbetlerde beyin hastalığından şüphelenilir ama saptanamaz.
D-İdiopatik Nöbetler: Nedeni saptanamayan tekrarlayan nöbetlerdir. Genetik kökenli olduğu düşünülür.
TANI AŞAMASI:
İlk basamağı tam ve doğru alınmış bir anamnezdir. Hastanın Eşgali ve yaşı da bize birçok bilgi verebilir. 6 aylıktan küçük hayvanlarda gelişimsel anomali ve parazit intoksikasyonu şüpheli; 6 yaş ve üzerinde ise edinsel intrakraniyal patoloji den şüphelenebiliriz.Genellikle nöbet geçiren hastalar nöbet sonrasında muayene için Veteriner hekime götürülür. Klinik muayene sırasında da nöbet geçirme ihtimali düşük olduğundan hasta sahibinden bir video alınması istenebilir. Buna dayanarak nöbetin şiddeti ve karakteri hakkında bilgi edinilebilir. Daha sonra genel klinik muayene ve nörolojik muayene yapılır. Laboratuvar analizleri(Hematolojik, Biyokimyasal, idrar ve dışkı analizleri) yapılabilir. Karaciğer hastalığı şüpheli hastalarda safra asitleri ve serum amonyak düzeyi kontrol edilebilir Hipoglisemi şüpheli hastalarda Glukoz düzeyine bakılmalı. Organik fosforlu insektisitlerle zehirlenmelerde Asetilkolinesteraz aktivitesi belirlenmeli Kedilerde; Fip, Köpeklerde Distemper hastalığından şüpheleniyorsak antikor veya antijen düzeyleri belirlenmeli.
Elektroensefalografi(EEG): Beyindeki sinir hücrelerinin elektriksel aktivitesinin görüntülenmesi işlemidir. Nöbetden sonra alınan EEG anormal elektriksel aktivite hakkında bilgi verir.
Manyetik Rezonans(MR): Beyinin yapısal durumu hakkına bilgi verir.
Bazı Terimler:
- Epilepsi: Tekrar eden nöbet geçirme yatkınlığıdır. Spesifik bir hastalık değildir.
- Status Epileptikus: En az 3-5 dk süren tek bir nöbet ya da bilinç kaybıyla ard arda geçirilen 2 veya daha fazla nöbet.
- Küme Nöbet: 24 saat içerisinde geçirilen iki ya da daha fazla nöbet.
- Küme nöbet ve Status epileptikus kalıcı nöron hasarı ve kontrol edilemeyen kas kontraksiyonlarının dolaylı yoldan neden olduğu akut böbrek yetmezliği nedeniyle acil müdahale gerektirir. Bu durumlarda ilk tercih olarak hızlı etkili olan Benzodiazepinler(Diazepem,Lorazepam,Midazolam) kullanılabilir ancak yan etkilerinden ve hızlı yarılanma ömürlerinden dolayı uzun süreli tedavide tercih edilmezler. Uzun süreli tedavide nöbetleri kontrol altına almak için ekonomik ve güvenilir olan Barbitüratlar(Fenobarbital) tercih edilir.
