Solunum Acillerinde Tedavi Basamakları

Solunum stresi ya da solunum güçlüğü acil kliniğinde önemli bir durumdur ve kardiopulmoner olmayan hastalıklar sebebiyle de ortaya çıkabilir. Solunum güçlüğü olan olgularda iyi bir prognoz için sorunu oluşturan esas problem saptanıp çözümlenene kadar vital bir gereklilik olan solunumun desteklenmesi ve dokuların oksijen ihtiyacı azaltılarak var olan rezervlerin tüketilmemesi için çalışılmalıdır.

Solunum stresi yaratan problemin lokalize edilmesi ve hastanın klinik durumu ve anamnezinden yola çıkılarak bir ön tanı konulmalıdır. Özellikle solunum problemine yol açan durumun lokalizasyonunun belirlenmesi (üst solunum yolu, akciğerler, pleural boşluk, mediastinum gibi) tedavi için en önemli basamaklardan birisidir.

Peki nefes alamayan ve acil şekilde kliniğe getirilen bir hayvana ne yapılır? Ne işlemler uygulanır ve nasıl davranılmalıdır?

Oksijenizasyon

Hayvan her an krize girme ya da ani ölüme yatkın olduğundan dolayı acil müdahaleye hazır olunmalıdır. Hayvan bir süre yalnız bırakılmalı, ya kutusuna verilebiliyorsa oksijen verilmelidir. Ya da kendi haline bırakılır kesinlikle dokunulmaz. Yoğun oksijen verilir, alveolar kapasite artar. Hayvan yarım saat oksijen çadırında kalır rahatlar bu esnada kliniğe de alışır stresten uzaklaşır.

Hayvan o an sadece sakinleştirilmelidir anesteziye alınmaz bir şey içirilmeye çalışılmaz. Kendisi nasıl rahatsa öyle durmalı.

Çok dikkatli olunmalı ve strese sokulmamalı.

Tutarak muayene strese sebep olacağı için tutmadan yapılan muayene dispnenin sebebini ortaya çıkarmak için bazı ipuçları sağlar.

Sedasyon

Larengeal paraliz, tracheal kollaps, brachicephalik sendrom gibi üst solunum yolu problemlerinde çok yararalıdır. Düşük dozda acepromazin ya da butorfanol kullanılabilir. Butorfanolun diazepam veya midazolamla birlikte kullanımı uygun bir kombinasyondur.

Antipireksis

Solunum eforu, panik ve buna bağlı sempatik sistem aktivasyonu nedeniyle metabolik faaliyetler hızlanır buna bağlı vücut ısısı artar. Bunu yavaşlatmak için ya da vücut ısısını düşürmek için hayvanlara oda sıcaklığında sıvılar verilir. Fan ile soğutulabilirler, patilerine alkol sürülebilir ve çok mecbur kalınır ise serin su ile karın altı gibi açık bölgeleri ıslatmak gerekir.

Torakosentez

Dispneye sebep olan pneumotoraks ya da pleural effuzyon durumlarında torakosentez yapılması gerekir. Torakosentez yapılmadan önce hayvan radyografiye alınmalı çünkü dispneye sebep olan şeyler çoğunlukla sıvı birikimi tarzı şeylerdir bunu görmek gerekir. Röntgen çekerken dorsoventral yatırmak daha iyidir. Yan yatırmak mevcut durumu kronikleştirebilir. Röntgende kalbin pozisyonu ve boyutları, kitle ve metastaz varlığı değerlendirilir.

Medikal Tedavi

Pyotoraks olan hastalarda antibiyogram esastır ancak ampirik olarak ampisilin+florokinolon ya da cefazolin+gentamisin+metronidazol kullanılabilir. Hastaneye geldikten sonraki 48 saat içinde ateş ve öksürük görülen hastalarda hastane kaynaklı enfeksiyon geliştiği düşünülmelidir.

Diüretik uygulanacaksa ilk seçenek furosemid’tir. Diüretikler de bütün ilaçlar gibi dikkatli kullanılmalıdır. Aşırı kullnaımları volüm daralması ve elektrolit dengesizliklerine yol açar.

Glukokortikoidler yangısal alt solunum yolu hastalıkları ve tracheal kollapsta kullanılabilirler.

Alt solunum yolu problemleri olan kedilerde 2-4 mg toplam dozda prednisolon (prednisone) çok hızlı bir toparlanma sağlar.

Bronkodilatörler köpeklerde bazı alt solunum yolları hastalıklarında kullanılabilirler ancak tracheal kollapsta faydasızdırlar.

Tracheostomi

Çok yaygın bir uygulama olmasa da üst solunum yolunun medikal tedaviye yanıt vermeyen problemleri ile tam obstrüksiyonlarında hayat kurtarıcı bir uygulamadır. Üst solunum yolunun tam tıkandığı durumlarda acil olarak tracheaya bir kesi yapılarak hastanın hava alması sağlanmalıdır.

Entübasyon ve PPV

İleri düzeyde dispnesi (nefes darlığı) olan ve temel tekniklere cevap alınamayan hastalarda entübasyon ve PPV uygulaması için düğmeye basılmalıdır. PPV ile solunum işi hastanın üzerinden alınır ancak ekipman ihtiyacı olan pahalı bir tekniktir.

Kan gazları analizi

AKG oksijenizasyon ve ventilasyonun değerlendirilmesinde altın standart olarak kabul edilir.  Tanı için katkı sağlamaz fakat solunum fonksiyonlarının değerlendirilmesi için idealdir.