Sinir Sistemi Hastalıkları/Büyük Hayvan İç Hastalıkları

LOUPİNG İLL SIÇRAMA HASTALIĞIOVINE ENCEPHALOMYELITIS

Hap Bilgi

• FLAVİVİRİDAE,
• SSS HASTALIĞI,
• KOYUN, SIĞIR,KEÇİ,AT, KÖPEK, DOMUZ,GEYİK, İNSAN,
• Ixodes ricinus,
• BRİTANYA, NORVEÇ, İSPANYA, TÜRKİYE, BULGARİSTAN.

ETİYOLOJİ

• Hastalık kenelerle bulaşır.
• Mortalite hastalığı ilk kez geçirenlerde %60, ikinci defa geçirenlerde %5-10.
• İki yaşın altındaki hayvanlarda.
• Yaşlılar bağışık olabilir.
• Kuzular kolostrumla korunur.
• Enfekte koyun ve yabani tavuklar vektör kenelere hastalığı bulaştırır.
• Kontamine ahır ve dokularla bulaş.
• Enfekte keçiler sütleri ile yükske titrede virüs çıkarır.
• Bu sütler oğlak ve insanlar için tehlikeli.

PATOGENEZ

• Kenelerle taşınan etkenler lenfoid dokularda replike olur.
• 1-5 gün viremi dönemi.

SEMPTOMLAR

• Ateş (viremi dönemi).
• Belirgin semptomlar virüsün SSS girişi ile başlar.
• Kas titremeleri.
• Arka bacaklarda ataksi.
• Halsizlik.
• Kolaps.
• 1-3 günde ölüm.
• Klinik semptomlar oluşmadan da ölümler şekillenebilir
• Hastalığı geçirenlerde parezis ve tortikollis kalıcı olabilir.
• İyileşenlerde bağışıklık oluşur.

NEKROPSİ

• Beynin stem hücrelerinde poliensefalomyelitis

TANI

• Sadece enfekte kenelerin bulunduğu meralarda görülür
• Histopatoloji ve serolojik muayene
• Kesin tanı virüs izolasyonu§Beyin dokusu 1 cm3 aseptik olarak %50’lik gliserollü tuzlu su
• Florasan antikor ve nötralizasyon

TEDAVİ

• Bakım
• Suni besleme
• Sedatifler
• AŞI: Koyun, keçi, sığır
• Tek doz aşı koyunları 2 yıl korur.§Hayvanlar 6 aylıkken hastalığa karşı aşılanmalı
• Aşılı annenin yavrusu 1 ay korunur.§Kene mücadelesi önemli!!!

LİSTERİOZİS

Hap Bilgi

• BÜTÜN HAYVAN TÜRLERİNDE
• HER YAŞTA
• SSS BOZUKLUKLARI§SEPTİSEMİ
• ABORT
• ERKEN DOĞUM
• MASTİTİS KONJUKTİVİTİS

ETİYOLOJİ

• Listeria monocytogenes
• Çevre koşullarına karşı çok dayanıklı
• Sığır dışkısında 16 ay
• Samanda 7 ay
• Kuru yer ve gübrelerde 2 yıl
• Dezenfektanlara duyarlı
• Etken süt ve dışkı ile çıkar
• Zoonoz olduğuna dair veriler mevcut
• Etken topraktan, çamurdan ve bitkilerden bulaşır
• Yetersiz beslenme
• Transport
• pH’ı 5’in üzerinde, hava almış, matarlaşmış, mısır ve çayır silajı etkenin üremesine uygun ortam
• Morbidite %10§Mortalite septisemi ve meningoensefait formunda %100, abort yapan hayvanlar ölmez

SEMPTOMLAR

• Sığır ve koyunda kış aylarında direnç düştüğü için daha sık gözlenir.
• 3 klinik formu mevcut;

I. Meningoensefalitik form

II. Abortif for

III. Septisemik form

I. Meningoensefalitik form

• Domuzlar hariç tüm hayvan türlerinde görülür
• Sığırda hastalık süresi 1-2 hafta
• Koyun ve buzağılarda 3-4 günde ölüm
• Oğlaklarda aniden 2-3 günde ölüm
• Pushing sendrom
• Tek taraflı facial felç
• Sürüden ayrılma, durgun, uykulu
• Çene felci sonucu yiyecekler ağızda uzun süre kalır
• Hayvan yiyip içemez.
• Orta kulak enfeksiyonu ve beyindeki lokalizasyonuna bağlı baş yan yatar
• Hayvan bu pozisyonu düzeltemez
• Nadiren küçük çaplı daireler çizerek dönerler (Circling disease)
• Bir taraftan diğer tarafa düşmeye neden olan ataksiler
• Facial paralzi olan tarafta korneal ülser ve keratitis
• Starbismus ve nistagmus§Bir veya iki gözde irinli göz yangısı (panophtalmitis) yaygın ****
• Hayvanlar ayağa kalkamaz
• Ölüm solunum yetmezliği sonucu !!!
• Vücut ısısı başta normal klinik semptomlardan sonra 40-42 0C
• Başlangıçta arka bacaklarda zayıflık ve paraliz, bazı koyunlarda arka bacaklarda da var.

II. Abortif Form

• Sığır ve domuzda nadir
• Koyun ve keçide sık
• Sığırda erken doğum ve abort gebeliğin 6-9. ayında
• Genellikle ölü doğum
• Retensiyo sekundarium ve endometritis (beden ısısı 40.5 0C çıkınca)§Koyun ve keçide gebeliğin 12.haftasından itibaren abort
• Fötus atılamazsa septisemi sonucu ölüm
• Abortu takiben mastitis şekillenir.

III.SEPTİSEMİK FORM

• Genellikle genç hayvanlarda
• SSS semptomları gözlenmez
• Presyon§Halsizlik
• Aşırı zayıflama
• Yüksek ateş
• Hepatik nekroz
• Gastroenteritis- diyare
• Fötusun atılamadığı abort olaylarında koyun ve keçide benzer semptomlar görülür.
• 3-7 günlük enfekte buzağıda korneada bulanıklık
• Solunum güçlüğü
• Nistagmus
• Hafif opustotonus
• Hasta koyunlar 12 saat içinde ölür.

Tedavi

• Etken tetrasiklin ve doxisiline dirençli
• 5-7 gün antibiyotik (amoksisilin, trimetoprim, sulfisoksazol)
• Göz pomadı

KORUYUCU

• Ahır hijyeni
• Silaj pH’sı
• Beslenme
• Mineral-viamin yetersizlikleri

TOKSOPLAZMA

Hap Bilgi

• Tüm sıcak kanlı hayvanlarda, kuşlarda ve insanlarda görülen zoonoz bir hastalık,
• Dünyada yaygın,
• T. gondii,
• Ana konakçı kedi, ara konakçı diğer…
• Kediler sporlanmamış ookistleri dışkıları ile dışarı çıkarırlar,
• Ookistler birkaç gün içerisinde sporlanarak enfektif karakter kazanır,
• Ookistler arakonakçıda 2-3 hafta RES hücrelerinde çoğalır,
• Daha sonra dokulara yerleşerek doku kistini oluşturur,
• Gebelerde fötus da enfekte olabilir,
• Arakonakçının s.s. De, myokartta, akciğerde ve plesantada hasara neden olan doku kistidir,
• Sadece 10 ookistin keçileri hastalandırabildiği
  • T. gondii’nin 3 enfektif safhası var
• 1. Taşizoitler (ara konakçıda akut safhada)
  2. Bradizoitler (doku kistinde)

• III.Kedi dışkısındaki sporozoit içeren ookistler

  • Ruminant ve diğer memelilere de bulaşma kaynağı kedigillerin dışkısındaki ookistler.gıdalara bulaşması ile alınıyor.
  • Ookistlerden çıkan Sporozoitler bağırsak epitelinde çoğalarak bu hücreleri parçalıyor
  • Daha sonra kan yolu ile diğer organlara gelirler
  • Kongenitral enfeksiyonlarda genellikle ensefalit gelişiyor.

SEMPTOMLAR

• Koyunlarda gen. Semptom yok
• Nadiren: ateş, solunum güçlüğü, SSS bağlı ataksi, parzis, paralizis
• İlk enfeksiyonda gebelerin %60’ında abort, ölü doğum, güçsüz doğum 1 haftada yavrunun ölmesi
• Kuzularda SSS bozuklukları
• Yavru atanlar gebe yeniden kalabilir

SIĞIRLARDA

• Zayıflık
• Ateş
• Titreme
• Solunum güçlüğü, öksürük
• Burun akıntısı
• Ataksi
• Opustotonus
• Enfekte buzağılarda ölü ve zayıf doğum
• Doğabilenler 2-6 gün içinde ölüm

TANI AYIRICI TANI

• Klinik olarak önemli semptom abort ve ölü doğum
• Atık yavru ve plesanta incelenmeli
• Makroskobik ve mikroskobik olarak plasenta ve çeşitli dokularda nekroz odakları
• PCR ile antijen tespiti
• Koyunlarda bruselloz ile karışır.

TEDAVİ

• Primethamine ve sulfadiazine % 50 başarılı
• Sulfapyrimidine’ler (sulfadimidine, sulfamerazine, sulfadiazine) ve sulfapyrazine en etkili etken maddeler.

KURŞUN ZEHİRLENMESİ(Plumbismus)

Hap Bilgi

• Veteriner hekimlikte en sık karşılaşılan zehirlenmelerden biridir
• En çok sığır ve köpeklerde görülür
• Otlakların kurşunla kontamine olması
• Kurşun içeren maddelerin ambalajlarda kullanılması
• Eski bataryaların rastgele çevreye saçılması zehirlenmelerde önemli faktörler!!!

ETİYOLOJİ

• Ahır ekipmanlarında kurşunlu boyaların kullanılması
• Kurşunlu kaplara konann küspe gibi asit reaksiyonlu ya da fermente olabilen gıdalarla etkileşim
• Dışarıdan pomat şeklinde uygulanan kurşunlu ilaçlar

PATOGENEZ

• Genellikle, Kurşunun yem ve sularla ağız yoluyla alınması ile ortaya çıkar.
• Kurşunun organ ve dokulara dağılımı iki aşamalı olur
• I. Organlara kadar gelen kurşun RES hücreleri sayesinde karaciğer, dalak, kemik iliği ve böbreklerde tutulur.
• Daha sonra SSS, kalp, tırnak, kıllara geçer
• Bu dokularda mobilize olacak şekilde birikir
• II.yumuşak dokudan mobilize olan kurşun kemiklerde birikmeye başlar
• Gebelik ve hastalık gibi durumlarda kemiklerden mobilize olan kalsiyum kurşunu da beraberinde taşır. Böylece bazen aniden kurşun zehirlenmesi ortaya çıkar.
• Kurşun
• Kapillar damar
• Sinir
• Metabolizma
• Kas zehiri olarak etki gösterir
• Toksik etki tamamen moleküler ve hücresel düzeyde
• Hücre içi oksitlenme-redüklenme bozar
• Hidrojen ve oksijen metabolizmasında bozukluklar yapar
• Ko-enzimlerin sülfidril gruplarını bloke ederek kan hücrelerinin oluşumu ve demir metabolizmasında bozukluklara neden olur.

SEMPTOMLAR

• Gençler yaşlılardan duyarlı
• Semptomlar temelde sinir sistemi ve gastrointestinal sistem orjinli

AKUT ZEHİRLENME

SEMPTOMLAR

• İlk semptomlar sürekli böğürme ve sancı!!
• Salivasyon artışı
• Gözlerde sulanma
• Midriazis
• Körlük
• Ruminasyon azalır
• İnatçı konstipasyon
• Dışkı siyah renkli, kan pıhtıları içerebilir
• SÜREKLİ EXİTE HALDE SALDIRGAN
• Konvulsiyon
• Titreme
• Çene spazmı
• Diş gıcırdatma
• Sağa sola bilinçsiz koşma
• Engellerden atlama
• Çevredeki eşyaya saldırma
• Yutma ve çiğneme güçlüğü
• Yemi alıp bekleme
• Boş çiğneme
• Timpani
• Eksitasyondan sonra dalgınlık, uyuşukluk
• Arka bacak kaslarında ve dilde paraliz
• Solunum durması sonucu ölüm

KRONİK ZEHİRLENME

• Kurşun içeren gıdaların haftalarca hatta aylarca alınması sonucu herhangi bir klinik belirti olmaksızın aniden ölüm!!!
• Ancak genellikle
• Anoreksi
• Kusma
• Konstipasyon
• Sancı gözlenir
• “Kurşun pervazı” kesici dişlerin boyun kısmında kurşun sülfür presipitasyonu sonucu siyah renkte diş taşı benzeri birikim.
• Romatizmal sancılar
• Eklem sancıları
• Şişkinlikler
• Topallık
• Felçler
• Mukozalarda solgunluk
• Bunlara ek olarak akut zehirlenmedeki semptomlar da gözlenebilir.

NEKROPSİ

• Midede kurşun içeren gıda
• Gastritis, hiperemi, peteşi, ekimoz
• Beyin ödemi

TANI AYIRICI TANI

• Böbrek korteksi, karaciğer ve kanda kurşun miktarında artış tespiti
• Bu organlarda 4 ppm, kanda 0,2 ppm üzeri kurşun zehirlenmesi göstergesi
• İki katı olduğu durumlarda ölüm

TEDAVİ

• AKUT ZEHİRLENME
• Seyreltik sülfürik asit, sülfatlar, tannik asit, süt, yumurta akı.
• Daha sonra intestinal lavaj, emetik ve sürgüt ilaçlar.
• %20’lik Sodyum veya magnezyum sülfat 350-450 mg/kg.
• Emilmemiş kurşunun vücuttan atılmasını sağlar.
• D-penisilinamin’in kurşun zehirlenmesinde sığır ve koyunda kullanımı kontraendike!!!!
• Sedasyon için sedatifler kullanılabilir.
• Genel tedavi prosedürü.
• Kalsiyum etilen di amin tetra asetik asit (Ca-EDTA)kırşunla zehirlenmenin rasyonel ve etkin sağaltım yöntemidir.
• Ca-EDTA kurşunun dokulardan mobilize olmasına ve idrarla atılmasına yardımcı olur.
• Tüm hayvan türlerinde.
• %12.5 lik sol dan 75 mg/kg i.v. Uygulanır.
• Tiaminin de 2-4 mg/kg dozda beraber kullanılması klinik belirtileri azaltır.
• Akut zehirlenmelerde tedavi 3-4 gün sürdürülmeli.
• Ayrıca %10’luk sodyum sitrat sol. 100-300 mlt.

COENUROSİSDELİBAŞ HASTALIĞI

• Köpek ve tilkilerin ince bağırsağında yaşayan “Taenia multiceps” larvası olan “Coenurus cerebralis”
• Koyun, keçi, sığır, at, deve, geyik, domuz ve insanların beyin ve omuriliğinde gelişmektedir.
• En çok genç “4 aylık kuzular” duyarlıdır.
• Bir sürüde aynı anda çok sayıda ya da sporadik olabilir.

ETİYOLOJİ:

• Coenurus cerebralis, koyunlarda beyin ve omurilikte yumurta büyüklüğüne kadar erişebilen içi sıvı dolu kese formundadır.
• Bu keselerin içerisinde çok sayıda scolex bulunur.
• Enfekte etçillerin dışkıları ile bulaşık meralardaki otların ve suyun alınması ile bulaşır.
• Onkosferler ince bağırsakta serbest kalır
• Dolaşıma geçerek kan yolu ile vücudun değişik bölgelerine göç eder
• Bunlardan sadece nörotrop onkosferler beyin ve omuriliğe yerleşerek Coenurus keselerini oluşturarak hastalığı meydana getirir
• Vücudun diğer bölgelerine gidenler kısa sürede ölerek kalsifiye olurlar
• Coenurus yavaş gelişen bir larva olup
• Beyin ve omurilikte 2-3 haftada mısır tanesi
• 8 hafta sonra 2cm çap
• 3 ay sonra güvercin yumurtası (Çok sayıda scolex içerir)
• 6-8 ay sonra enfekte kistlerin köpek ve tilkiler tarafından yenilmesi ile biyolojik siklus tamamlanır.

SEMPTOMLAR

Onkosferlerin SSS yerleşmesi ve coenurus keselerinin olgunlaşmasına göre hastalıkta 2 ayrı klinik tablo görülür

1. Akut, paraziter meningoensefalitis formu
2. Hastalığa özgü dönme formu

• I. Akut, paraziter meningoensefalitis formu:
• 10-14 günlük kuluçka döneminden sonra hasta hayvanların %20’sinde klinik semptomlar görülür.
• Sürüden ayrılma
• Sallantılı yürüyüş
• Durgunluk
• İştahsızlık
• Başın yere dayanması
• Ağır olaylarda: depresyon
• Aşırı duyarlılık
• Kramplar
• Yürüyüşte sendeleme
• Salya akıntııs
• Diş gıcırdatma
• Mortalite %5
• Ölmeyenler kısa sürede iyileşir
  1. Hastalığa özgü dönme formu
• Akut hastalıktan 3-5 ay sonra oluşacak keselerin beyine yaptığı basınçla birlikte klinik belirtiler ortaya çıkmaya başlar.

• Durgunluk

• Anlamsız bakma

• Başın düşmesi, yana dönmesi ya da arkaya doğru kıvrılması

• Uzun süre başını duvara yaslayıp öyle beklemesi

• Yürüyüşte sendeleme

• Koyunlar tipik olarak ön ve arka ayaklarını sabit olarak yere basarlar ve saat ibresi yönünde başı aşağı düşük durumda sürekli dönerler.

• Bu davranış patognomoniktir.

OTOPSİ

• Kapillar damarlardan beyine geçen larvalar boz veya kükürt sarısı renkte perikanaliküler bir yangı oluşturur.
• Coenurus keseleri genellikle beyin hemisferlerine yerleşir.

TANIAYIRICI TANI

• Klinik semptomlarla tanı zor ancak konulabilir.
• Nekrosi muayenesinde keselere rastlanarak konabilir

TEDAVİ

• Bilinen bir tedavi yoktur
• Göç fazında praziquantel tedavisinin (2×100 mg/kg) beyinde kist oluşumunu engellediği bildirilmiş.
• Yüzeyel kistler cerrahi operasyonla alınabilir tedavi şansı %25-50
• Fazla zayıflamadan kesim öneriliyor

ATLARDA KRONİK BEYİN ÖDEMİ

• Atlarda yavaş ilerleyen SSS bozuklukları ile karakterize bir hastalık,
•  

ETİYOLOJİ:

• Liquor cerebri ve lenf sıvısı rezorpsiyonunda meydana gelen bozukluklar
• Ağır işlerde çalıştırılan atlarda sıklıkla beyinde venöz durgunluk hiperemisi meydana gelmekte subaraknoidal boşluktaki sıvının (serebral sıvı) kana geçişi güçleşmekte
• Damarlandan akan Lenf sıvısı miktarı artmakta
• Subaraknoidal boşluklarda biriken sıvı basınç nedeniyle beyin dokusunda atrofiye neden olur.
• Artan lenf sıvısı artışı kronik bir beyin ödemi gelişmesine ve beyin hacminde artışa neden olur
• Beyin hemisferi ve talamus bölgesi kaudale doğru kayar
• Oksipital bölgenin ventralinde şişme şekillenebilir
•  

SEMPTOMLAR:

• Başlangıçta atlar atipik
• Başları aşağı eğik ve uykulu duruş
• Dış uyaranlara ve seslere tepki yok
• İlerlemiş olgularda tamamen tepkisiz ve göz kapakları kapanmış durumda
• Başlarını bir yere yaslayıp öylece durur
• Refleksler azalmış
• Çiğneme yavaşlamış
• Otlar ağızda tutulur ve pipo gibi ağızdan sarkar
• Su içmek için başı kovaya bilinçsizce iyice daldırır boğulma noktasında şiddetle çeker
• Yürüyüş yavaş, isteksiz ve oldukça güç
• Ön ve arka ayakları çapraz halde tutarak uzun süre öylece bekler
• Belirgin bradikardi vardır

TANI:

• Hastalığın tanısı güç
• Serebrospinal sıvının punksiyonla alınarak mikroskobik muayenesi yapılır.
• Bu inceleme ile ensefalitisten ayrılır.
• Karaciğer yetmezliği
• Viral ensefalitisler
• Zehirlenmelerle karışabilir
• PROGNOZ OLUMSUZ
• AT MEZBAHANESİNE SEVK ÖNERİLİR.

TETANOZ

• Clostridium tetani
• Aşırı duyarlılık
• Tonik kas krampları
• Toksemiyle karakterize
• Yara enfeksiyonu
• Tüm dünyada tropik ve subtropik ülkelerde sık rastlanır.
• Ilıman iklim ülkelerinde sporadik
• Atlar tetanoza karşı oldukça duyarlı
• Sığırlar daha dayanıklı.

ETİYOLOJİ:

• Cl. tetani
• Tetanospazmin ve tetanolisin toksinlerini üretir
• Etken vücuda çeşitli yaralardan girer
• Kastrasyon yarası
• Çivi batması
• Kuzularda kuyruk amputasyonu
• Diş çekimleri
• Köpeklerde fizyolojik diş değiştirmelerden meydana gelen yaralanmalar
• Sığırlarda doğum sırasında oluşan yaralanmalar
• Yeni doğanlarda göbek kordonu yaralanmaları

SEMPTOMLAR

• KULUÇKA SÜRESİ 5-21 (8-10) GÜN
• DIŞ İRKİLTİLERE KARŞI AŞIRI DUYARLILIK
• TETANİK KRAMPLAR
• İLERLEYEN DURUMLARDA 42 OC ATEŞ
• LOKAL SEMPTOMLAR
• Özellikle etkenin giriş bölgesinde ve vücudun çeşitli bölgelerinde kaslardakramplar
• GENEL SEMPTOMLAR
• Bütün vücut kaslarında tahta gibi sertleşme
• Tutuk yürüyüş
• Baş ileri uzanmış
• Kuyruk kalkık
• Kulaklar dik
• Ön ayaklar öne arka ayaklar arkaya doğru
• Vücudun tutuluşu atlama sehpası gibi
• Dış uyarımlar tetanik konvülzyonları arttırarak hayvanın kalıp gibi yere yığılmasına neden olur
• Yüz ifadesi gergin
• Ağız açılamaz
• Yem ve su alamaz
• Hayvanın başı hafifçe yukarı kaldırıldığında palpebra tertia kornez üzerine düşerek kısmen kapatır
• Atlar için patognomonik
• Defakasyon güç, kuru, karın çekik
• Dört aya gergin, baş geriye doğru
• Açlık, susuzluk ve solunum güçlüğü nedeniyle ölüm
• Sağaltımsız %75 ölüm
• İlk 18 günü atlatırsa yaşar
• Ölümler en çok 5-10. günde
• Sığırlarda diğer semptomlara ek olarak
• Rumen sürekli timpanik
• Solunum güçlüğüne bağlı kısa sürede ölüm
• Mortalite %95-100
• Ölüm 3-10. günde, koyunlarda 3-4. günde

TANI

• Anamnez ve linik bulgular
• Yara varlığı
• Tetanik konvülzyonlar
• Palpebra tertia
• Sığırlarda sürekli timpani

AYIRICI TANI

• Hipokalsemik tetaniler
• Meningoensefalit
• Striknin zehirlenmesi
• Kuduz

TEDAVİ

• Semptomatik
• Yaralar %3’lük hidrojen peroksitle temizlenir
• Prokain penisilin, eritromisin tetrasklin ve sefalosporinler yara çevresine enjekte edilebilir
• Tetanoz antitoksini 100.000-200.000 IU
• Spazm çözmek ve hayvanı yatıştırmak için rompun 0.5-1 mlt /100 kg
• NaHCO3 500 mlt istile suda 40 gr
• Konstipasyonu önlemek için sularına 50-75 gr sel de carlsbad
• Su ve yem alabileceği yüksekliğe yerleştirilmeli
• Karanlık, sessiz, sakin bir yere alınır
• Süt tozu kepek gibi kolay tüketilir gıda
• Combelen sabah 8 akşam 6 ml i.M.
• Hafif olaylarda 1.5-2.5 lt/100 kg