Septisemi, intersitisyel nefritis, hemolitik anemi, hemoglobinuri, ikterus, organlarda kanamalar, gebelerde abortus, sağılanlarda mastitis, MSS bozuklukları, deri ve mukozalarda nekroz, atlarda periyodik oftalmi ile karakterizedir.
Zayıflama, süt veriminde azalma ve ölümlerle ekonomik kayıplara yol açmaktadır.
42 türü var, insan ve hayvanlarda hastalık yapabilen L interrogans, saprofitleri içeren L biflexa ön planda.
Ülkemizde en sık; L pomana, canicola, icterohaemorrhagia, grippotyphosa, haidjo, batavia, bovis, sejroe..nSuda, rutubetli yerlerde ve hayvanların iç organlarında uzun süre canlı kalabilir.
Kuraklığa dayanıksızdır.. Gençler duyarlı.
Portör hayvanların idrarları, bulaşık mera, yem ve içme suları ile.
Ülserler iyileşir, yıldız şeklinde sikatriks dokusu..
Genç nodüller, ilerlemiş ülser ve yıldız sikatriks dokusu bir arada görülebilir..
Submaksiller lenf yumrusu hipertrofiye..
Önce ağrılı, sıcak ve el altında kolay hareket edebilen.. Sonra sertleşme, ağrısız, palpasyonda yerinden oynatılamaz, fistülize olabilir..
Konjuktivit, akıntı ve korneada opasite..
Deri ruamı; deri ve deri altı dokularda bezelye → fındık büyüklüğünde ruam nodülleri..
Nodüller; önce ekstremitelerde, göğüs kafesinin iki yanında, karın altında..
Deri nekrozu, yüzlek ülser..
Deri altı dokusunda; kompakt, ağrısız, ceviz veya yumurta büyüklüğünde nodüller.. Apseleşme..
Bacaklarda ödem ve elefantiasis..
Tanı
Klinik, bakteriyolojik, allerjik ve serolojik muayene ile.
Mallein testi; iki şekilde yapılır.
İntradermal; deri kalınlığı ölçülür, deri içine 0.2 cc mallein enjekte edilir. 72 saat sonra okunur..nDeride ödem, sıcaklık, duyarlılık artışı ve kalınlaşma pozitif olarak kabul edilir.
Değerlendirme;
4-5 mm üzeri kalınlaşma + pozitif
3-4 mm şüpheli,n1-2 mm – negatif..
Mallein sonrası; 2 ay kadar komplement fiksasyon testi yapılmamalı..yanlış pozitif sonuç..
Oftalmo mallein;
Konjuktivit olanlarda uygulanmaz!ngözün iç açısına 1 damla sıvı mallein, kısa süre göz kapalı tutulur..
Sağaltımı yasak.. Bildirimi zorunlu ve tazminatlı hastalık.
ANTRAKS
Yüksek ateş, dalakta büyüme, kanın katran renginde ve pıhtılaşma yeteneğini kaybetmesi, deri altı ve subseröz dokuların serohemorajik infiltrasyonu ile karakterizedir..
Genellikle sporadik, ender enzootik çıkar ve ölümle sonuçlanır.
Koyun, keçi, sığır, manda, at, deve, fil, domuz, köpek, kedi, rat ve kanatlılarda..
Bacillus anthracis, hayvan vücudu dışında, oksijen varlığında ve 12-43 0C ısıda spor formuna dönüşür.. 80 yıl toprakta canlı kalabilir..
Kan ve kemik unu, dışkı, idrar, kan, kan emici sinekler, hayvanların gömüldüğü yerlerde, deri işlemlerinde..
Oral yolla, derideki yaralar ile, soluma ile..
Hemorajik ödemler..nÖlüm; etkenin çıkardığı toksinler ile oluşur..
İnsanlara bulaşma; derideki yaralardan, konjuktivalardan, ender olarak solunum ve sindirim sisteminden olmaktadır..
Vegetatif forma dönüşme, lokal lenf yumrularına, kan dolaşımına, üreme ve yayılma, damar çeperinde zedelenme, vücutta hemorajik odaklar ve ödemler.
Semptomlar
Kuluçka süresi; en az 1-3, en çok 1-14 gün..
Perakut, akut ve subakut seyir..
Perakut; serebral hemorajiler sonu apopleksi, sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme, halsizlik ve konvülziyonlar görülür..
Kısa sürede ölüm.. Apoplektik form..
Ölüm öncesi ve sonrasında; ağız, burun ve anüsten kanlı akıntı..
Akut ve subakut formlarda beden ısısında 41-42 0C artış,
3-4 günde ölüm,nDepresyon, solunum güçlüğü, konstipasyon, kanlı ishal, kanlı idrar, boğaz altında ödem ve nekrotik lezyonlar, gebelerde abort ve anemi..
Mukozalarda siyanoz, ağızdan kanlı ve köpüklü salya akışı..
Atlarda 12-72 saat içinde ölüm,
Sokucu sinekler ile bulaşma..
Deri üzerinde “antraks karbunkel”leri oluşur..
Merkezinde nekrobiyosis ortaya çıkar.
40-42 0C artış, depresyon, sancı, enteritis, siyanoz, titremeler, solunumda hızlanma, burun ve rektumdan kan gelişi..
Perakut formda ani ölümler..
Tanı
Tanı kuşkulu,nKulak venasından alınan kandan froti hazırlanır veya sıvaplara emdirilmiş eksudat, üzerine “antrakstan kuşkulu” yazılarak lab gönderilir..
Gimsa boyası ile..
Ascoli presipitasyon, agar-jel diffüzyon, deney hayvanlarına inokülasyon, fluoresan antikor testleri ile kesin tanı konur..
Antraks basilleri kokuşma ile süratle denatüre olur..
Ayırıcı tanı
Sığırlarda; Güneş çarpması, bitkisel zehirlenmeler, yanıkara, anaplazmoz, piroplazmoz ve basiller hemoglobinüri ile karışır..
Koyunlarda: clostridial enfeksiyonlar ve enteretoksemi ile..
Sağaltım
Antibiyotik kullanımı..
Erken dönemlerde, beden ısısı normale dönünceye kadar yüksek dozda penisilin..
5 milyon ünite/gün,
Koyunlarda ve sığırlarda ;Streptomisin+penisilin ve tetrasiklinler 5-10 g/gün, 10-15 gün..
Kuşkulu hayvan kesilmemeli, kesilmiş etler tüketilmemeli..
Hastalığın bildirimi zorunludur..
Korunma
Koruyucu aşılar..
Türk üniversal antraks aşıları kullanılmalı..
Aşı; at, sığır, manda, deve, merkepte boyun derisi altına 1cc,
koyun, keçi ve domuzlara 0.5 cc,nKuzu ve oğlaklara 0.25 cc, arka bacak derisi altına veya kuyruk altına enjekte edilir..
Q HUMMASI, Q FEVER
Dünyada yaygın, akut seyirli zooantroponozdur..
Balkan gribi, mezbaha veya yedi gün hastalığı..
Sığır, koyun, keçi, insan, köpek, kanatlı ve bazı kemiricilerde..
Etken; Coxiella burnetti..
Giemsa boyası ile erguvan kırmızısı renge boyanır..
Hastalık insan ve hayvanlara;
Enfekte kenelerin kan emmeleri sırasında,
Etken içeren tozların inhalasyonu, kene dışkısı, doğum sırasında yavru suları ve damlacık enfeksiyonu ile bulaşmaktadır..
Bu yönü ile yegane riketsiya enfeksiyonu olmaktadır..
Oral yolla, kuzular enfekte anne sütünü emerek alır.
Etken; süt, idrar, dışkı, salya ve yavru suları ile atılır..
Patogenez
Kuluçka süresi 1-3 ay,
5-7 hafta “ricketsiemi” etken yayılır,
Sekret ve ekskretleriyle etkeni çıkarır..
Bağışıklı ile etken kas ve organlarda kaybolur..
Kronik olaylarda kesim sonrası etkene rastlanmaz..
Gebe uterus ve meme etkeni barındırır..
Semptomlar
Belirgin semptomlar yok..
Ateş, rinitis, bronkopnömoni, konjuktivit, iştahta azalma, eklemlerde şişlik ve zayıflama..
Gebelik sonlarına doğru enzootik abortus ve retensiyo sekundinaryum görülür..
Sütte etken var ama değişiklik yok.
İnsanlarda viral pnömonilere benzer bulgular..
Subakut ve kronik olgularda kalp ve damarlarda değişiklikler sonucu ölüm görülür..
Tanı
Güçtür.. Kesin tanı; direkt ve indirekt etken izolasyonu..
Enfekte kotiledon veya plesantadan yapılan frotinin gimsa ile boyanması..
Koyunlarda serolojik muayeneler..
Komplement fiksasyon, mikroaglutinasyon ve opsonin testi ile spesifik antikorların belirlenmesi..
Brucella ve chlamydia psittaci ile karışır..
Sağaltım
Bildirimi zorunlu..
Gebe koyunlarda kloramfenikol ve tetrasiklin ile sağaltım denenebilir..
İyileşme olsa bile abort önlenemez..
Aşı kullanmak, ahır dezenfeksiyonu ve keneler ile mücadele..
NOKARDİOZ
Nokardia türü mikroorganizmalar,
İrinli granülomlar ile karakterize hastalıklar kompleksi..
Meme, akciğer, plöra, bazen kalp, mide duvarı, karaciğer, uterus ve testislerde..
İyi kaynatılmamış sütleri içen insanlarda..nEtken; mycobocterium farcinogenes..
Actinomycetacae familyasına bağlı..
Semptomlar
Granülomların yerleştiği yere göre;
Akciğer nokardiozu; inhalasyon veya metastazik yolla.. Kronik kataral veya irinli bronkopnömoni bulguları..hastalıktan kuşku duyulur..
Otopsi ile kesin tanı konur.
Meme nokardiozu; bulaşık enjektör ve kirli sağım yapılması, süt kıvamında koyulaşma ve topakcık, meme bezlerinde fibröz düğümcükler ve yangı belirtileri..
İnsanlarda tüberküloz ve aktinomikoz benzeri..
Dokularda mısır tanesi veya bezelye büyüklüğünde tek veya çok sayıda, içerisinde peynirimsi içerik bulunan granülomlar makroskopik olarak belirlenir..
Bakteriyoloijik ve kültür muayeneleri ile..ntüberküloz ve aktinomikoz karışır..nİyileşme şansı düşük, kesim önerilir..
Sağaltım
3-5 gün süreyle..n25-40 cc %0.2’lik nitrofuran solusyonu içinde,
500 mg novobiocin’in meme içine verilmesi ile iyi sonuçlar alınmıştır..
ÇİÇEK (POX, VARİOLA)
Sığırların meme ve meme başlarında tipik çiçek lezyonları ile karakterize, bulaşıcı, prognozu iyi olan viral bir hastalık..
Etkeni; Poxvirus bovis.. Çabuk yayılır, duyarlı insana bulaşır..nSüt sağıcılar, bulaşık yemler ve gübreler, deri ile..
Tipik sığır erupsiyonları beş devresi görülür..n3-6 günlük kuluçka süresi..
Roseolar karakterde eritem → papül → kırmızı bir çizgi → vezikül → püstülasyon..
Nadir ortaya çıkar..
İlk lezyonlar memede ve meme başında duyarlılık artışı..
Buzağı ve danalarda burun ucu, burun delikleri ve dudaklarda püstül şeklinde kabartılar..
Erkeklerde lezyonlar skrotumda..
Semptomlar
Beş devreye ait semptomlar..
Hiperemi; deride memede ve skrotumda 1-3 cm çapında çok sayıda kırmızı lekeler..
Papül; 2-3 gün sonra kırmızımsı renkte mercimek büyüklüğünde bir birine paralel dizilen sert düğümcükler..
Vezikül; 4. günden sonra içi berrak sıvı ile dolu vezikül, etrafında 1-2 mm hiperemik çizgi, bulanıklaşma ve 10 günde olgunlaşma..
Püstül; 8-12 gün sonra içleri irin dolu püstül → içerik dışarı akar ve ortası çukurlaşır..
Kabuklaşma; sızıntılar kurur ve kabuklaşır..
Komplikasyon olmazsa iyileşme.. Beyazımsı küçük izler kalır.
20-30 kadar, sağımda irritasyon ve kontaminasyon?..
Veteriner Hekimleri 
