İsmail YILDIZ Merhaba bu yazımızda oldukça güncel bir konudan bahsedicez.Birçok hasta sahibimizin aklında soru işareti olan bu konuya açıklık getirmeye çalışacağız şimdiden keyifli okumalar.
Corona yani Taç anlamına gelen Coronaviridae ailesine bağlı Covid-19 hastalığı,Tüm dünyayı kasıp kavuran ve milyarlarca insanda korku ve telaşa neden olmaya devam etmektedir.
Biz Veteriner hekimlerin hiçte yabancı olmadığı bir etken, çünkü Kliniklerimize gelen ; kedi , köpek , buzağı (Özellikle neonatal ishaller ) gibi hayvanlarda çeşitli hastalıklara neden olan bu etkenin aynı aileye mensup farklı bir suş’u ise Tüm dünyada pandemi oluşturdu.
Evet şimdi bu Covid-19 ve evcil hayvanlarımız arasında ki ilişkiden bahsedicez.
Öncelikle Covid-19 açılımını söyleyelim
Co = Corona anlamına gelir.
vi = Virus anlamına gelir.
D = Disease yani Hastalık anlamına gelmektedir.
19 = Hastalığın 2019 yılında çıktığı belirtilmiştir.
Hastalığın evcil hayvanlarımız ile olan etkileşimine gelecek olursak öncelikle şunu bilmeliyiz ki Covid-19 üzerinde yeterli çalışma yapılmamış durumda olmasından kaynaklı olarak yeterli bilgiye sahip değiliz.Ancak mevcut çalışmalar ışığında ki bilgilerimizi sizler ile paylaşacağız.
Yapılan çalışmalar sonucunda şuana kadar etkenin evcil hayvanlardan bulaşmasının mümkün olmadığı görülmüştür.Evcil hayvanlarımızdan bulaşımının olmadığını anlamak için etkenin morbidite’si ( hastalığın yayılımı ) hakkında yeterli bilgi sahibi olmamız gerekmektedir.
Coronavirüsler nasıl bulaşır?
Hastalık, kişiden kişiye, COVID-19’lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes verdiğinde ortama yayılan küçük damlacıklardan veya ağızdan yayılabilir. Bu damlacıklar kişinin etrafındaki nesnelere ve yüzeylere düşer. Diğer insanlar bu nesnelere veya yüzeylere temas ettikten sonra gözlerine, burnuna veya ağzına dokunduğunda viruse yakalanırlar. İnsanlar ayrıca, COVID-19’lu damlacıkları öksüren veya nefes veren bir kişiden damlacıklar halinde nefes alırlarsa COVID-19 hastalığına yakalanabilirler. Bu yüzden hasta olan bir kişiden 1 metreden daha uzak mesafede durmak önemlidir. Bugüne kadar yapılan çalışmalar, COVID-19’a neden olan virüsün, esas olarak hava vasıtasından çok temas yoluyla bulaştığını göstermektedir.
Peki burada bilmemiz gereken bir diğer önemli bilgi ise etkenin ortamda ne kadar süre varlığının devam ettirdiğidir.
Şöyle ki Bakır yüzeyde 3 saat , Karton üzerinde 1 gün , çelik yüzeylerde 2 gün , plastik yüzeylerde ise 3 gün’e kadar etkisini koruyabildiği saptanmıştır.Buna bağlı olarak yüzey temizliğinede oldukça dikkat etmek hastalığın bulaşımını önlemede önemli bir uygulama olacaktır.Yüzey dezenfektanlarının kullanımı ile bulaşım önlenebilir.
COVID-19 evcil hayvanlardan bulaşır mı?
Yeni tip coronavirüsün hayvan kaynağı henüz tanımlanmamış durumda , çünkü bu konuda ki çalışmalar yeterli değil.Ancak bu, herhangi bir hayvandan veya evcil hayvanlardan 2019-nCoV bulaşabileceği anlamına gelmez.
Kediler ve köpekler gibi evcil hayvanların 2019-nCoV ile enfekte olduğuna veya virüsün bu hayvanlar arasında yayıldığına dair hiçbir kanıt yoktur.
Yapılan sınırlı çalışmalar sonucu evcil hayvanlarımızdan bizlere ya da hayvanların kendi aralarında hastalık etkenini bulaştırması ve hastalık meydana getirmesi olası görülmemiştir.
Ancak bu demek olmuyor ki dikkat etmeyeceğiz.Tabi ki virus evcil dostlarımızın tüylerinde başka enfekte kişilerden saçılması sonucu bulunabilir ve o evcil dostumuzu sevecek diğer kişilerin bunu temas ile alabilmesi sonucu hastalık gelişme ihtimali vardır o yüzden bu süreçte dostlarımız ile en azından dışarıda gördüklerimiz ile mesafeli olmak ve dikkatli davranmak hepimiz için iyi olacaktır.
Yeni çıkmış olan bu hastalığa karşı sizlerden isteğim bunu ciddiye almanız.Yayılım oranı oldukça fazla olan bu etkenin bir RNA tip virus olduğu ve mutasyon geçirme ihtimalininde yüksek olduğu unutulmamalıdır.
(Bir hücreden diğer hücreye geçerken dahi mutasyon geçirme ihtimali olan bir virusten bahsediyoruz.)
Alınacak önlemler neler ?
Dünya Sağlık Örgütü’nün enfeksiyonun yayılmasını önlemek için standart önerileri arasında düzenli el yıkama, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnu tek kullanımlık bir mendil ya da dirsek içi ile kapatmak, ellerin göz, burun ve ağıza temasından kaçınmak yer almaktadır.
Bununla birlikte evimizde oturup dışarı çıkmamamız gerekmektedir.Okulları 3 hafta tatil edildi şunu bilmeliyiz ki bu ailemizle sinemaya gidebileceğimiz arkadaşlarımızla okey oynayabileceğimiz veya dışarıda gezip eğleneceğimiz cinsten bir tatil değil.
Bu evimizde oturup bu hastalığın geçmesi için sabırla bekleyeceğimiz bir uygulama.Yakın zamanda OHAL ilan edilmesi muhtemel olmasından kaynaklı olarak kendimizi bu duruma psikolojik olarak hazırlamalıyız.
Öncelikle kişisel temizliğe dikkat etmeli kalabalık ortamlara girmekten kaçınmalıyız.Bunun sonuçlarını hep birlikte göreceğiz.
2020 Yılına girdiğimizden beri birçok farklı olaya şahitlik ettik.Dünyada ve Ülkemizde meydana gelen bu olaylar son değil ve bundan sonrada bunların azalacığını söylememiz pek mümkün görülmüyor.
Yalnız şunu bilmeliyiz ki sevdiklerimiz ve ailelerimiz ile güçlü durarak , sabrederek ve araştırmalarımız sonucu bilgi sahibi olarak bunların üzerinden gelicez.
Zor süreçleri yaşamaya devam ederken asla bu durumların sizde bir paranoya oluşturmasına izin vermeyin.Unutmayın herşeyin tek ilacı gülümsemektir.Moralimizi yüksek tutarak bütün bu sıkıntıların üstesinden gelebiliriz.
Evde ki neşeli dostlarınız ile bol bol vakit geçirmeniz dileği ile Sağlıcakla kalın.
İSMAİL YILDIZ
